Το μηνοειδές είναι ένα από τα οκτώ συνολικά οστάρια του καρπού. Βρίσκεται στον α’ στίχο μαζί με το σκαφοειδές, πυραμοειδές και πισοειδές που αρθρώνονται μετά οστά του αντιβραχίου, την κερκίδα και την ωλένη.
Οι ανατόμοι του προηγούμενου αιώνα, περιέγραφαν σαν ανατομικές παραλλαγές του μηνοειδούς, τα διάφορα σχήματα αυτού που παρατηρούσαν, κατά τις ανατομικές παρασκευές. Πρώτος ο PesteTO 1843, περιέγραψε ότι δεν είναι ανατομικές παραλλαγές, αλλά παραμορφώσεις συνέπεια τραυματισμού ή κατάγματος. Στις αρχές του 20ού αιώνα, με την ανάπτυξη των μεθόδων ακτινολογικής απεικονίσεως των οστών, ο Βιεννέζος ακτινολόγος Robert Kienbock, έγραψε ένα άρθρο με τίτλο: «τραυματική χονδρομαλάκυνση του μηνοειδούς και οι συνέπειες αυτής». Έκτοτε το όνομά του έγινε συνώνυμο της Νόσου.
Πράγματι, είναι δυνατόν να διαταραχθεί η αιμάτωση του μηνοειδούς κατόπιν τραυματισμού, χωρίς αυτό να έχει αποσαφηνιστεί πλήρως, με αποτέλεσμα την άσηπτη νέκρωσή του. Η αιμάτωση του μηνοειδούς γίνεται συνήθως από μία μόνο κύρια ενδοοστική αρτηρία και πολύ πλούσιο περιοστικό αναστομωτικό δίκτυο αγγείων που έχει σαν συνέπεια την διακοπή της αιματώσεως του μηνοειδούς είτε από κάταγμα, είτε λόγω επανειλλημμένων μικροτραυματισμών. Αποτέλεσμα της νεκρώσεως είναι η δημιουργία καταγμάτων, τα οποία θα αλλοιώσουν το ανατομικό σχήμα του μηνοειδούς και θα διαταράξουν την αρμονική σχέση αυτού μετά γειτονικά οστά.
Στην εξέλιξη της νόσου θα επέλθει πλήρης αποδιοργάνωση του καρπού και εμφάνιση αρθρίτιδας. Από μελέτες που έχουν γίνει, η νόσος προσβάλλει συχνότερα τους άνδρες (αναλογία 3:1) ηλικίας 18-40 ετών και κυρίως τους απασχολούμενους με βαριά χειρωνακτική εργασία. Προδιαθεσικός παράγοντας, θεωρείται η διαταραχή της σχέσης του μήκους της κερκίδος και της ωλένης καθώς, ασθενείς με νέκρωση του μηνοειδούς εμφανίζουν σε ποσοστό 78% βράχυνση της ωλένης. Η ερμηνεία της διαπίστωσης αυτής είναι ότι το μηνοειδές δέχεται μεγαλύτερες επιμήκεις πιέσεις επί βραχύνσεως της ωλένης με αποτέλεσμα την αυξημένη πιθανότητα τραυματισμού του.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ-ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η νόσος εκδηλώνεται κατ’ αρχήν με πόνο στην πηχεοκαρπική άρθρωση και ελαφρύ περιορισμό της ραχιαίας έκτασης του καρπού. Στη συνέχεια, εγκαθίσταται διόγκωση της αρθρώσεως λόγω παχύνσεως του υμένος, και αύξηση του περιορισμού της κινήσεως (κάμψης-έκτασης) που καθίστανται και επώδυνος. Μείωση της μυϊκής ισχύος καυτής συλληπτικής ικανότητας (αδράς και λεπτής) του χεριού ακολουθεί, με τελικό αποτέλεσμα τη σοβαρή δυσλειτουργία του.
Η διάγνωση της νόσου επιβεβαιώνεται με τον εργαστηριακό έλεγχο (απλές ακτινογραφίες, σπινθηρογράφημα οστών, αξονική-μαγνητική τομογραφία).
Σύμφωνα με τον Lichtman η ταξινόμηση του σταδίου νέκρωσης του μηνοειδούς είναι η εξής:
Στάδιο I: η ακτινολογική απεικόνιση του μηνοειδούς είναι φυσιολογική σε σύγκριση με το υγιές. Οι υπάρχουσες αλλοιώσεις είναι αναγνωρίσιμες μόνο με μαγνητική τομογραφία (MRI)
Στάδιο IΙ: τα δοκιδικά κατάγματα είναι εμφανή πλέον στις απλές τομογραφίες, και βεβαίως στην αξονική και μαγνητική τομογραφία
Στάδιο III: το μηνοειδές παρουσιάζει ακτινολογική σκλήρυνση .
Στάδιο IV: παρατηρείται κατακερματισμός και αποπλάτυνση του μηνοειδούς
Στάδιο V: Πλήρης αποδιοργάνωση του καρπού (SLAC WRIST-Αρθρίτις).
Είναι σαφές ότι οι εξελιγμένες απεικονιστικές μέθοδοι όπως είναι η μαγνητική τομογραφία, καθιστούν δυνατή την πρώιμη διάγνωση που είναι απαραίτητη για τη σωστότερη δυνατή θεραπεία
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η πρώιμη διάγνωση της νόσου, είναι σαφής παράγοντας σχεδιασμού της θεραπείας, ώστε τα αποτελέσματα να είναι ικανοποιητικά. Αρχικά στάδια έχουν πολύ καλή πρόγνωση, γεγονός που δεν ισχύει απόλυτα στα προχωρημένα στάδια.
Αναλόγως του σταδίου, η θεραπεία της νόσου έχει ως εξής:
Στάδιο I: Ακινητοποίηση της πηχεοκαρπικής ή οστεοτομία βραχύνσεως της κερκίδος
Στάδιο II: Οστεοτομία βραχύνσεως της κερκίδος
Στάδιο III: Μερική αρθρόδεση καρπού
Στάδιο IV-V: Αφαίρεση του εγγύς στίχου των οσταρίων του καρπού (Proximal Row Carpectomy) ή αρθρόδεση της πηχεοκαρπικής.
Η οστεοτομία της κερκίδος, απλή σχετικά επέμβαση, έχει σαν στόχο την αποφόρτιση του μηνοειδούς και τη διατήρηση του ανατομικού σχήματος μέχρι να επιτελεστεί η επαναγγείωσή του. Συνιστάται σαν μέθοδος επιλογής στα αρχικά στάδια της νόσου καθώς τα αποτελέσματα είναι πολύ ικανοποιητικά. Η μερική αρθρόδεση των οσταρίων του καρπού είναι λύση για τις περιπτώσεις που ο καρπός έχει αρχίσει να χάνει την ανατομική του σχέση και προσφέρει καλό εύρος ανώδυνης κινήσεως. Η αρθρόδεση του καρπού είναι αναγκαία σε παραμελημένες περιπτώσεις, είναι λειτουργική αλλά παραμένει μια λύση ανάγκης. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι προτεινόμενες θεραπευτικές χειρουργικές επεμβάσεις στα αρχικά στάδια της νόσου, δεν αποκλείουν την εξέλιξή της, αλλά προσφέρουν υψηλές πιθανότητες για την παρουσία ενός ανώδυνου καρπού για πολλά χρόνια.
